اصلاح قوانین توقف و بازگشایی نماد

اصلاح قوانین توقف و بازگشایی نماد
چندی پیش بود که سازمان بورس در خصوص توقف و بازگشایی نمادها، فراخوان عمومی منتشر نمود. در این فراخوان آمده است: از کلیه فعالان بازار سرمایه دعوت می شود نظرات و پیشنهادات خود را تا روز چهارشنبه ۳۱ خردادماه ۱۳۹۶ در خصوص موارد اصلاحی دستورالعملهای توقف و بازگشایی نمادها، افشای اطلاعات با اهمیت و گزارش پیش بینی درآمد هر سهم، از طریق ثبت در پایگاه قوانین و مقررات بازار سرمایه ایران به آدرس cmr.seo.ir ارسال کنند.

به ندرت پیش می آید که سازمان بورس در خصوص اصلاح قوانین بازار سرمایه فراخوان عمومی اعلام نماید و بدین صورت از فعالان بازار سرمایه نظرخواهی کند. اما آنچه رخ داده است را به فال نیک گرفته و از فرصت پیش آمده حداکثر استفاده را می کنیم و به بررسی نقاط ضعف و قدرت قوانین سابق در خصوص دستورالعملهای مذکور می پردازیم.

در ابلاغیه شماره ۱۱۰۲۰۰۶۴ از سوی اداره امور کارگزاران با موضوع “دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات در بورس اوراق بهادار تهران” قوانین مربوط به توقف و بازگشایی نمادها ذکر شده است به طوری که مواد ۱۵ الی ۲۲ این دستورالعمل به شرایط توقف و بازگشایی نمادها اختصاص یافته است.

در اولین ماده مربوط به توقف نمادها، دلایل عمومی به منظور متوقف کردن نماد ذکر شده است. بر این اساس در موارد زیر نماد متوقف می گردد:

    یک روز کاری قبل از برگزاری مجامع عمومی صاحبان سهام براساس اطلاعیه دعوت به مجمع منتشره توسط سازمان؛
    یک روز کاری قبل از برگزاری جلسه هیأت مدیره ناشر پذیرفته شده جهت تصمیمگیری در خصوص تغییر سرمایه براساس اطلاعیه منتشره توسط سازمان؛
    یک روز کاری قبل از سررسید پرداخت سود علی الحساب اوراق بهادار در صورت تقاضای ناشر پذیرفته شده.

در خصوص سه مورد ذکر شده، مشکلی در بازار سرمایه وجود ندارد و دلایل توقف نماد منطقی است. تمامی فعالان بازار سرمایه نیز در این خصوص اتفاق نظر داشته و انتقادی بر نحوه توقف نمادها در این شرایط وجود ندارد. معمولا نیز در اکثر مواقع، نمادهای بازار سرمایه پس از برگزاری مجامع، جلسات و یا پرداخت سود علی الحساب، در صورت عدم وجود مشکل بااهمیت، بازگشایی می شوند.

در ماده ۱۶ دلایل دیگری که منجر به توقف نماد می شود ارائه شده است. این دلایل تماما به تعدیلات سود شرکتها باز می گردد که در ادامه ذکر شده است:

    در صورتی که سود (زیان) قابل اعمال براساس پیش بینی های ارایه شده نسبت به سود (زیان) قابل اعمال براساس آخرین پیش بینی افشا شده سال مالی مربوطه، بیش از ۲۰ درصد تغییر داشته باشد؛
    در صورتی که سود (زیان) قابل اعمال براساس عملکرد واقعی نسبت به سود (زیان) قابل اعمال براساس آخرین پیش بینی افشا شده سال مالی مربوطه بیش از ۲۰ درصد تغییر داشته باشد؛
    در صورتی که سود (زیان) قابل اعمال براساس اولین پیش بینی ارایه شده نسبت به سود (زیان) قابل اعمال براساس آخرین پیش بینی یا عملکرد واقعی سال مالی قبل بیش از ۲۰ درصد تغییر داشته باشد؛
    در صورت خرید یا فروش دارایی ثابت و یا سهام به نحوی که قیمت تمام شده آن بیش از ۲۰ درصد ارزش مجموع داراییها براساس آخرین اطلاعات افشا شده ناشر پذیرفته شده باشد.

تبصره: تغییرات موضوع بندهای ۱ الی ۳، فقط در صورتی که قدر مطلق آن بیش از ۵۰ ریال باشد، منجر به توقف نماد معاملاتی میشود.

آنچه که بیشترین حجمه انتقادات را به خود خواهد دید، این بخش از دستورالعمل می باشد. چرا که در این بخش، زمان و دلایل توقف نماد مشخص شده است، اما قوانین مشخصی برای زمان بازگشایی در نظر گرفته نشده است. به عبارتی دیگر، زمان بازگشایی نماد بسیار سلیقه ای بوده و به اشخاصی که مسئول این امر می باشند، سپرده می شود. در اصل قوانین مشخص و دقیقی که زمان بازگشایی نماد را تعیین کند وجود ندارد. حال چه اتفاقی رخ می دهد؟ در بازار سرمایه بسیار پیش آمده است که شرکت بورسی و یا فرابورسی تعدیل قابل توجهی را در سود سال مالی جاری و یا آتی خود، روانه کدال می کند.

در این حالت مشخص است که اسباب خوشحالی سهامدار فراهم شده و ایشان خوشحال از این موضوع که یک شکار موفق و یک سرمایه گذاری سودده در کارنامه خود ثبت نموده و سرمایه خود را افزایش داده است، منتظر بازگشایی نماد می شود. اما زهی خیال باطل که بعضا تا یکسال و حتی بیشتر نماد مذکور متوقف می ماند. حتی گاهی اوقات نیز در حین بازگشایی آنقدر شرایط لحظه ای بازار خراب می باشد که نماد به دلیل عدم استقبال خریداران به دلیل جو نامطلوب بازار، نمی تواند در قیمت واقعی خود بازگشایی شود.

اینگونه می شود که سهامدار زین پس، از خرید سهامهایی که تعدیلات مثبت داشته و احتمال توقف آنها بالاست، دوری می کند. بدعتی نامیمون در بازار سرمایه گذاشته می شود که نه به صلاح بازار سرمایه است و نه به صلاح سهامداران و ناشران فعال در آن بازار. بدعتی که ابتدایش عدم استقبال از خرید سهام شرکتها با تعدیلات مثبت و انتهایش نیز کم رونقی بازار سرمایه خواهد بود. در این زمینه می بایست قوانینی وضع شود تا نقش فرد در زمان بازگشایی نماد به حداقل ممکن برسد و قوانین زمان بازگشایی نماد را تعیین کنند.

عکس این موضوع نیز صادق است. شرکتهایی که تعدیلات منفی می دهند نیز شامل این قانون می شوند. نماد به دلیل تعدیل منفی، متوقف می شود. حال دلیل این تعدیل منفی هر چه می خواهد باشد، آن کسی که نقره داغ می شود، سهامدار است. سهامداری که ضرر را بجان خریده، حال باید هزینه زمان طولانی متوقف بودن نماد را نیز پرداخت کند.

مثالهای متعددی در این خصوص می توان ذکر نمود، که آخرین و مهمترین آنها به سال ۹۵ و توقف نمادهای بانکی بازمی گردد. پس از تغییر رویه حسابداری نمادهای بانکی، شاهد تعدیلات منفی بودیم که بانکهای مختلف روانه کدال کردند، اما خبری از بازگشایی نمادها نبود. بطوریکه هم اکنون نیز نماد بانک صادرات بازگشایی نشده است. ممکن است که در این حین، شرکتها نیز مشکلاتی را برای بازگشایی داشته باشند، اما از متولیان بازار سرمایه انتظار می رود که در راستای حفظ منافع سهامداران، شرایط را برای بازگشایی هر چه سریعتر نمادها فراهم کرده تا سهامدار اشتیاق خود برای حضور در بازار سرمایه را از دست ندهد.

شایان ذکر است در ماده ۲۰، بند ۵ ذکر شده است که پس از افشای اطلاعات، نماد بازگشایی شود. اما همانطور که ذکر شد، شائبه سلیقه ای بودن زمان بازگشایی همچنان وجود دارد و می بایست این نقص در قانون رفع شده تا منافع سهامدار حفظ شود.

در ماده ۱۷ نیز شرایطی برای تعلیق نماد معاملاتی تعیین کرده است که در ادامه ذکر شده است:

    در صورتی که بنا به اعلام سازمان حسابرس و بازرس قانونی نسبت به صورتهای مالی ناشر پذیرفته شده، “اظهارنظر مردود” یا “عدم اظهارنظر” ارایه نموده باشد؛
    در صورت تعلیق پذیرش طبق دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران.

تبصره: سازمان میتواند جهت پیشگیری از تضییع حقوق سرمایه گذاران، در شرایطی که ابهام اساسی نسبت به شفافیت اطلاعات ناشر وجود داشته باشد یا حسب اطلاع ناشر مبنی بر وجود اطلاعات مهم (با اهمیت) نماد معاملاتی ناشر پذیرفته شده را تعلیق نماید.

به نظر می رسد که در این خصوص نیز انتقادات خاص و قابل توجهی وجود نداشته باشد. اما در این مورد نیز می توان به ناشر پذیرفته شده زمان داد و با وی مدارا نمود تا درصدد رفع دلایل تعلیق برآید.

در ماده ۱۸نیز، بورس می تواند در صورت استفاده از اطلاعات نهانی در معامله سهام شرکت و یا دستکاری قیمت، نماد مذکور را متوقف نماید. اما نکته مثبت در این ماده تعیین زمان بازگشایی است. دقیقا ذکر شده است که زمان بازگشایی نمادی که دلایلش در این ماده ذکر شده است، حداکثر تا پایان روز معاملاتی بعد می باشد. این مورد می بایست در مواد دیگر نیز لحاظ شود. به عبارتی دیگر، زمان بازگشایی نماد می بایست در تمامی موارد ذکر شود و این زمان از یک هفته تجاوز نکند. چرا که در صورت عدم بازگشایی نماد در زمان کوتاه، قطعا حقوق سهامدار تضییع خواهد شد.

حال آنچه که جای تقدیر داشته و امیدبخش بازار سرمایه است، اقداماتی است که متولیان بازار سرمایه در پیش گرفته اند. در ابتدای سال نیز ریاست محترم سازمان بورس در سخنرانی هایی که داشتند، اعلام کردند که سال ۹۶ سال رفع محدودیتها در بازار سرمایه است. با گذشت چند ماه از ابتدای سال ۹۶، بوضوح نمایان ست که عزم جدی در این خصوص وجود دارد و از جلسات متعددی که در خصوص رفع حجم مبنا و دامنه نوسان در سازمان بورس شکل گرفته تا ابلاغ فراخوان اخیر، به نظر می رسد شاهد اتفاقات مثبتی در سال ۹۶ در خصوص اصلاح قوانین خواهیم بود.

محمود احترامی – کارشناس شرکت الپری

برچسب‌ها: گزارش بازار, بورس تهران, tsetmc
بستر انحرافی در بورس تهران...